Talent is een woord dat je moet wegen. Anders dan ‘gave’ is het licht van toon. Het heeft iets zwevends en luchtigs. Beide woorden hebben wel dezelfde betekenis en zijn beide oorspronkelijk geworteld in pure materie, namelijk geld. ‘Gave’ ontstond bij ons in de late middeleeuwen uit ‘geven’: bedankt voor je goede gaven. Hiermee werd in eerste instantie het offer of de aalmoes bedoeld. Een tastbaar geschenk. Terwijl in de bijbel al eerder een ruimere betekenis voorkwam in verband met de gaven van de Heilige Geest (wijsheid, kennis en inzicht), ontwikkelde ‘gave’ zich in onze streken meer en meer tot een eigenschap en wel een ‘uitzonderlijk vermogen van lichaam of geest’. Hiermee kreeg het zo ongeveer dezelfde betekenis als ‘talent’.
‘Talent’ heeft zijn oorsprong in de klassieke oudheid. De Grieken kenden het talanton: weegschaal, vandaar een bepaald gewicht, een som geld (in het Latijn: talentum). Een talent woog precies zo en zoveel en vertegenwoordigde een concrete som geld. De raad om ‘ met je talenten te woekeren’, zoals deze via de bijbel in onze cultuur terecht gekomen is, had oorspronkelijk dan ook deels te maken met de materiële kant van het bestaan. Hiervan getuigen passages uit Mattheus 25: je gaat je talent toch niet onder de aarde begraven? Je haalt toch zoveel mogelijk voordeel uit het geschenk dat God je gaf? Economie, geldbelegging, toen al. Het zo goed mogelijk besteden van wat je bezat. Vooral vanuit de laatste formulering ontsproot de meer geestelijke interpretatie van ‘talent’ en het bijbehorende dringende advies: laat de bekwaamheid en kundigheid die jou gegeven is niet onbenut!
Hoewel ‘gave’ en ‘talent’ elkaar qua betekenis dus raken en dikwijls door elkaar worden gebruikt, bevatten de woorden elk toch een eigen spanning en subtiele boodschap. ‘Wat een begaafd persoon!’ hoor je wel eens roepen. Daarin klinkt een zweem van ontzag. Dit geldt helemaal voor de zogeheten bijzondere gaven waarmee het vermogen wordt bedoeld om buiten de normaliteit van het zintuiglijke iets waar te nemen of te ervaren. Een gave héb je. Je wordt ermee geboren, letterlijk: een geschenk uit de hemel dat respect oproept. Dat is zo ongeveer de algemene aanname.
Om ‘gave’ heen hangt de sfeer van iets wat nu eenmaal zo is, iets statisch (bijna zwaars) waar menselijk ingrijpen of beïnvloeding het aflegt tegen een zekere mate van mysterie. Iemand is hoogbegaafd, heeft ‘de gave van het woord’ etc. Of niet!
Bij talent ligt het accent net even anders. Het is minder vaag, meer specifiek en vooral: dynamischer. Het woord fungeert als een soort tweetraps raket. Je hebt talent voor voetbal? Doe er dan wat mee! De belofte ligt klaar. Het is aan jou om die al of niet waar te maken.
Talent gaat in de eerste plaats over aanleg en potentie. Deze moet worden opgepakt, ontwikkeld en geconsumeerd – door jezelf en/of anderen – wil zij tot bloei komen. Je kunt getalenteerd zijn op zeer uiteenlopend gebied: aanleg hebben voor zingen, tekenen, koken, grappen maken, handel drijven, schrijven, acteren, lesgeven, dieren temmen, geneeskunde bedrijven etc. etc.
Veel talent blijft verborgen. Voor mensen zelf wanneer zij bijvoorbeeld in hun kinderjaren niet gestimuleerd zijn om te ontdekken wat zij ‘in huis hebben’. Maar ook vanwege andere factoren. De situatie van een druk bestaan waar men is ingerold of belemmerende omstandigheden in welke vorm dan ook kunnen talent naar de achtergrond dringen. En wat te denken van iemand met veel talent op verschillend gebied? Soms liggen daar complete drama’s omdat men eenvoudigweg niet kiezen kan. Beeldhouwer of timmerman worden? Niet zelden raken personen verscheurd tussen hun talenten en leiden zij uiteindelijk een onbestemd bestaan.
Ook depressiviteit komt voor. Voor de ontwikkeling van je talent(en) komt namelijk veel meer kijken dan een positieve motivatie van jouw kant. Je moet niet alleen bereid zijn om heel veel te oefenen, je moet ook geluk hebben, worden gezien, kansen krijgen. Talentenscouts op het gebied van sport, muziek en film bijvoorbeeld kunnen jou eruit halen. Helaas is dat lang niet iedereen gegeven. Daarmee wordt talent een precaire zaak.
Met het niet kunnen bereiken van hun mooiste dromen gaan mensen heel verschillend om. Frustratie, verslaving, verdriet liggen op de loer. Anderzijds bloeien ontelbare hobbyclubs en valt er bij locale concerten, exposities of vele andere evenementen enorm te genieten van een schoonheid die voortkomt uit verbluffend multitalent. Wanneer de wens is losgelaten om van een talent een beroep te maken – met bijbehorende roem! – ontdekken velen hoezeer het benutten en uitdiepen van een talent op zich de gezondheid en levensvreugde enorm kunnen versterken. Niet zelden gebeurt dit op hoge leeftijd!
Tot slot zijn er mensen die weet hebben van hun talent(en), maar ervoor kiezen om deze lekker te laten voor wat ze zijn en iets heel anders te gaan ontdekken in het leven. Met talent kun je alle kanten op! Het is, maar dwingt nooit. Talenten laten je vrij, maar zullen je nooit verlaten.