Wolken vormen een natuurlijk, verbazingwekkend en tegelijk uiterst leerzaam fenomeen. We ervaren ze in de eerste plaats zintuiglijk. Zeker in onze noordelijke streken is de aanwezigheid van wolken uiterst bepalend. Iedere dag opnieuw houden ze ons bezig, waarschijnlijk veel meer dan wij denken of vermoeden. Onze relatie tot wolken vraagt én geeft energie.
Energie geven ze bovenal door hun schoonheid. Wie de rust neemt om met aandacht naar boven te kijken, ziet in de lucht allerlei wonderlijks passeren en gebeuren. De meest subtiele tinten en kleurovergangen; spierwit, loodgrijs, inktzwart, bloedrood zoals bij een zonsondergang boven zee. Bewegingen en verschuivingen. Soms duidelijk waarneembaar, gejaagd, soms ook zo dat je stilstand lijkt waar te nemen en even later moet constateren: hé, de boel is toch verplaatst.
De contrasten licht/donker en de wisselende snelheid van de bewegingen zijn fascinerend genoeg. Maar dan de vormen! Een leuk spel is het om te proberen in wolkenvormen iets herkenbaars te zien. ‘Wat zie jij in die wolk?’ Een bloem, een hoofd, een vogelbek, een dier, een hart enzovoort. Maar let op. Je kans is zomaar voorbij. In no time brokkelt de vorm weer af, drijft weg in vormloosheid of in iets anders. Zo snel als de vorm van een wolk kan veranderen, zo snel gaat het met haar kleur. Om die reden moet je altijd snel handelen als je het mooiste plaatje op een foto wilt vangen, bijvoorbeeld bij naderend onweer wanneer het loodzwart en het (valse) licht van de zon elkaar treffen.
Wat zijn wolken eigenlijk? Volgens het woordenboek van Van Dale is een wolk: ‘een zichtbare massa van zwevende zeer kleine waterdruppeltjes of ijskristallen in de atmosfeer die kan overgaan in regen, sneeuw of hagel.’ De beschrijving raakt aan het gebied van de metereologie. Deze wetenschappelijke manier van kijken, levert een hele inventarisatie van soorten wolken op. Zo zijn er hoge wolken, middelhoge wolken, verticaal ontwikkelde wolken en lage wolken. Deze zijn weer verder onder te verdelen in soorten die herkenbaar zijn aan hun specifieke vorm (bijvoorbeeld ‘schapenwolkjes’). Weerkundigen in tv-journaals geven hier soms uitleg over.
Een Chinees spreekwoord zegt: ‘Wie achter elke wolk een regenbui vermoedt, gaat nooit op reis.’ Het brengt ons op de vraag hoe welkom wolken eigenijk zijn – ongeacht hun schoonheid. Uiteraard verschilt dit per streek of continent maar wanneer we ons beperken tot ons eigen land kunnen we wel zeggen dat wolken ons eerder niet dan wel welkom zijn. Een strakblauwe hemel, wie wordt daar als Nederlander of Noord-Europeaan niet blij van en hoe zeldzaam overkomt ons zoiets? Wolken aan het firmament betekenen altijd vermindering van licht, maar vertegenwoordigen voor ons ook een latente dreiging : gaat het straks misschien regenen? Alweer?! Opnieuw?! Op dit punt zijn we buitengewoon ervaringsdeskundig geworden…
Al kennen we de uitdrukking ‘na regen komt zonneschijn ’ en kunnen we als vliegtuigpassagiers constateren dat boven elk wolkendek de zon altijd en triomfantelijk heer en meester is – wolken vormen in onze streken al gauw een bron van zorg of erger: te weinig licht kan ’s winters leiden tot heuse depressies.
Op andere momenten zijn wolken wel degelijk welkom, zelfs bij ons. In een periode van langdurige droogte zijn boeren er blij mee. Zeker met de huidige klimaatveranderingen kunnen wolken in de zomer heerlijk zijn en momenten van verkoeling bieden. Wie kent het niet, dat overdrijvende wolkje dat jou inhaalt wanneer je op een snikheet landweggetje loopt en je verrast met haar overvliegende schaduw?
De gemengde gevoelens die we voor wolken hebben, komen op aardige wijze terug in de taal. Daar gebruiken we het woord ‘wolk’ immers ook symbolisch en heeft het soms een positieve betekenis en soms een negatieve of zorgelijke. ‘Donkere wolken pakken zich samen’ en ‘er is geen wolkje/vuiltje aan de lucht (alles is oké) ’ geven aan dat wolken niet fijn zijn. Tegelijkertijd zeggen we ook: ‘in de wolken zijn, met zijn hoofd in de wolken lopen’ wanneer iemand dolgelukkig is. Mogelijk zijn deze uitdrukkingen ontstaan omdat wolken zich hoe dan ook dichter bij de hemel bevinden dan wij in ons gewone, dagelijkse leven? Ze hangen in ieder geval hoger, vandaar dat wij ook ‘uit de wolken kunnen vallen’ oftewel plotseling ontnuchterd kunnen worden . Positief bij uitstek is ook het gezegde ‘een wolk van een meid of een wolk van een baby’.
Een neutrale betekenis van ‘wolk’ is die van hoeveelheid, massa. Deze vinden we bijvoorbeeld terug in stofwolk of ‘een wolkje melk in de thee’.
Kijkend naar wolken kunnen we ook dieper gaan en het schouwspel toepassen op ons leven, onze geest. Het voorbijdrijven van de vormen, het voortdurend overgaan van het ene in het andere, maar ook het oplossen van een heel wolkendek en dat alles met wisselende snelheid: hoezeer lijkt het niet op onze ervaringen van alles wat er voortdurend met ons of om ons heen gebeurt? Je kunt hoop putten uit wolken omdat je ziet dat alles voorbijgaat, voorbij zal gaan. Maar door wolken kun je ook weten dat niets – dus ook het mooiste niet – zal blijven in de vorm die je wenst.
Wolken zijn een uitdrukking van transformatie en het is aan jezelf hoe je dit kunt laten resoneren met je bewustzijn en je bereidheid om mee te gaan met verandering.