En dan zomaar ineens kan het gebeuren: jezelf genadeloos tegenkomen terwijl je het juist prima redde, je zaakjes goed voor elkaar had. Bij alle regie en zorgvuldigheid, bij alle discipline en verstandig leven heb je het niet aan zien komen. Opeens is het er, overvalt het je. Als een blok. Niet meer slapen. Zin hebben om te huilen. Zwaarte voelen. Paniek zelfs misschien. Hoe dan ook vastzitten in een hier en nu waar geen beweging voelbaar is. Dit is dus wat een jaar corona met je kan doen.
Overleven vraagt meer van ons dan we in de gaten hebben. Er wordt ergens, in de onzichtbaarheid geknaagd aan onze energie. Wat nu? Wat kan je doen om zo’n situatie goed door te komen?
Om weerbaar te zijn en te blijven in deze ongehoorde tijd kan je het beste langs twee sporen werken. In je eigen spoor natuurlijk, maar tegelijkertijd ook in het spoor van de gemeenschap, van het ‘samen’. Voor jezelf is het belangrijk om drie dingen in de gaten te houden. Ben je voldoende gerustgesteld? Is het tijd om je accu opnieuw op te laden (net zoals je dat regelmatig met je telefoon moet doen)? Breng je jezelf op de een of andere manier voldoende tot expressie? Tussen deze kwesties bestaat een zeker verband, maar het is nuttig ze toch apart te bekijken.
Geruststelling – een basis die jou overeind helpt houden – vind je in een levensbeschouwing of bepaalde graad van vrede met jezelf. Ook mensen bij wie je je thuis voelt en veilig bent dragen bij aan het gerust zijn. Je hoeft ze daarvoor nog niet eens vaak te zien.
Een accu moet opgeladen zijn, wil de wagen kunnen rijden! Je kunt zelf het beste voelen of weten hoe je dat op specifieke momenten kunt doen. Algemene waarheden of adviezen werken niet altijd even goed, zelf voelen wat kan en nodig is wel. De accu is het meest gebaat bij iets tastbaars, fysieks. Dingen eens anders doen dan anders kan ook wonderen doen: corona vraagt om inventiviteit en ontdekkingszin. Gewoon uitproberen.
Tot slot de expressie. Het gaat hierbij niet in de eerste plaats om kunstenaarschap, om werk of interessante hobby’s, maar om de algemene vraag of je iets van jezelf naar buiten kunt brengen, buiten jezelf neer kunt leggen als het ware. Iets waar je blij of lichter van wordt. Dat kan van alles zijn, bijvoorbeeld iets lekkers koken of iemand aanspreken. Je kunt het ook helemaal bij jezelf houden en je frustraties eens flink uitschreeuwen als je alleen in de auto zit of in de storm loopt…
Maar dan! Het algemene verhaal! Dat spoor is minder eenvoudig en heeft te maken met de algemene sfeer waarin we moeten leven en die door de collectiviteit, door alle mensen tesamen dus, wordt gemaakt. Dit geestelijke klimaat is – in tegenstelling tot het fysieke klimaat – nog altijd een ondergeschoven kindje in het openbare debat. Wat op zich vreemd is, omdat geestelijke luchtvervuiling minstens zo erg en ongezond is als fysieke en evenzeer een aanslag betekent op de weerbaarheid van jou en mij, kortom van iedereen en allen. Hoe jammerlijk en onthutsend daarom is de ontwikkeling rond corona die mensen uiteen drijft, tegen elkaar opgezet, verkettert en isoleert! Vriendschappen sneuvelen, relaties raken vergiftigd. Dat de toenemende grimmigheid en intolerantie binnen bepaalde groepen in de samenleving het virus alleen maar in de kaart speelt (namelijk verhindert dat we onze gezamenlijke weerbaarheid opbouwen) betekent dat we langer in de problemen blijven zitten. Anders gezegd: de agressie van de ontkenning is voor het virus een welkom instrument.
Alleen wanneer we erin slagen de rijen te sluiten en onze diepe onderlinge verbondenheid te gaan erkennen – eindelijk! – pas dan zullen we krachtiger worden en serieus kunnen gaan werken aan onze algemene en individuele weerbaarheid. Zonder ieders werk langs dit spoor zal het aanmodderen blijven. Slechts met de inzet van allen kan een vreugdevolle route ontstaan.
RUIMTE VOOR EEN NIEUWE TIJD