Als deze zomer íets duidelijk maakt, is het wel dat wij er nog niet zijn met corona. Met de uiterlijke omstandigheden. Met de wisselende maatregelen en onze mening daarover. Onze emoties. We bevinden ons in een situatie die rust en overzicht mist. Als individu hebben we niet alleen te maken met feitelijke voorschriften en onze worsteling daarmee, maar ook met een dikwijls moeizame en soms zelfs tumultueuze verstandhouding met onze medemens. Meer dan ooit wordt onze tolerantie op de proef gesteld. Andersdenken is niet meer wat het was. Verbinding, solidariteit en inlevingsvermogen stranden maar al te vaak op irritatie: een verschil van inzicht in wat nodig is.
Ieder voor zich en God voor ons allen, zo luidde het in een zeker verleden. De kreet kan vandaag de dag weer worden opgepoetst. Want als individu worden we constant in beslag genomen door de persoonlijke zoektocht naar de manier waarop we de crisis kunnen overleven. Voor iedereen voelt en is dat anders! Hoe kunnen we nog toe naar een vorm van gemeenschappelijkheid?
Herstellen is een woord dat we vooral gebruiken bij ziekte. Het betekent beter worden nadat er iets scheef ging, malaise veroorzaakte, de verkeerde kant opging. Het betekent niet dat een lichamelijk of geestelijk systeem in de oude staat terugkeert – dat is sowieso onmogelijk – het betekent dat iets wordt veranderd of toegevoegd zodat een nieuwe balans ontstaat die functioneren mogelijk maakt. Het voorgespiegelde en vurig gewenste ‘terug naar normaal’ vanuit de coronacrisis is nog niet gekomen. Geen wonder. Al is de kreet begrijpelijk, het is een slordig misverstand dat dit ook maar op enig moment gaat gebeuren. In de voorstelling wordt namelijk een cruciale fase overgeslagen: die van herstel.
Herstel vraagt om tijd. Het vraagt om een herschikking van delen en elementen. Om de toevoeging van iets. Ook in het geval van ons te boven komen van corona zal een reconstructie moeten plaatsvinden – op persoonlijk én collectief vlak. Zolang we niet beseffen dat daarbij zowel geduld als een actieve geestelijke houding nodig is, zal het modderen blijven.
De maatschappelijke discussies en onenigheid kennen we zo langzamerhand wel. De media herkauwen ze tot in den treure. Je wordt er soms niet goed van. Maar hoe zit het bij onszelf? In onze psychologie? Energiehuishouding? Om meerdere redenen lijken we onszelf deze zomer meer tegen te komen dan ons lief is. Alleen al door bij jezelf na te gaan waar je zin in hebt (of niet), waar je fut voor kan opbrengen (of niet), hoe vaak je denkt ‘laat maar’… kan je erachter komen hoe het met je is gesteld. Is het raar? Waren we eerst genoodzaakt om afstand te doen van zo heel veel dingen waar we kracht en vreugde uit putten – en hebben we die aanpassing min of meer succesvol uitgevoerd – , moeten we nu weer uit dat systeem terugkomen. Een systeem dat de koers van onze energie verlegd heeft en ons brein en onze zinnen heeft aangetast.
Daar komt nog iets bij wat het persoonlijk herstel ingewikkeld maakt. De uitnodiging om onze coronacocon te verlaten is niet zonder haken en ogen. Immers, op welke werkelijkheid kunnen we ons richten? Waar moeten we ons op afstemmen, waar kunnen we op rekenen? We hebben geen idee of iets zal duren of wellicht binnen de kortste keren opnieuw onder onze handen zal afbreken. Dus waarvoor je inzet? Voorlopig lijkt de buitenwereld drijfzand, een gebied waarin je je niet zomaar in vol vertrouwen begeeft. Dit heeft gevolgen voor het vlammetje van je levensvuur. Voor de vraag in zijn algemeenheid: heb je er zin in?
Wat helpt is dingen doen die binnen je bereik liggen, dingen waarbij je zelf het overzicht hebt en de regie in eigen hand kunt houden. Velen doet dit al sinds de crisis uitbrak. Maar een bewustzijn van het feit dat we herstellende zijn kan hier wel iets aan toevoegen: het besef dat we in een overgangsfase verkeren en dat alles momenteel een zekere voorlopigheid heeft. Herstellen is op weg zijn naar een andere manier van zijn. Op weg naar een beter leven.
Naast persoonlijk herstel vraagt collectief herstel om aandacht. Komen we daar wel aan toe of zijn we voortdurend te druk met onszelf ? Herstel van de gemeenschap lijkt een ingewikkelde kwestie te zijn geworden die vraagt om een grondige en ernstige bezinning. Fundamentele vragen dienen zich aan. Immers hoezo herstel? Was de gemeenschap vóór corona dan wél gezond? Wat zijn – los van corona – de mogelijk andere factoren die ons in deze tijd uiteendrijven? Wat kunnen we zelf doen op dit gebied?
Om te komen tot herstel van de gemeenschap zullen we moeten beginnen met verlangen.
Want missen we niet iets in deze tijd? In de ruzies rond corona en hoe je je daartoe verhouden moet, in het uitzichtsloze gekibbel in de media en op tv? Zou het niet wat beter kunnen onder en met elkaar?
Herstellen gaat niet zomaar. Met het verlangen naar beter en de wil om anders te gaan kijken en denken begint het pas. Herschikken en toevoegen. Tijd nemen. Geduld. Wakker zijn en bereid om energie en behoeften – inderdaad – anders te gaan richten. Want moeten
we uiteindelijk ook niet van een heel andere ziekte herstellen, namelijk die van het gemis aan saamhorigheid? Een besef dat door de situatie rond corona alleen maar duidelijker wordt.